Δίνουμε την ψυχή μας για τα παιδιά και το δημόσιο σχολείο και όχι για το Υπουργείο και την αντιεκπαιδευτική πολιτική

Η πανδημία του κορωνοϊού διαμορφώνει νέα, πρωτόγνωρα δεδομένα στις ζωές μας, στην εργασία μας, στην καθημερινότητά μας. Η αύξηση των κρουσμάτων οδήγησε στο κλείσιμο όλων των σχολείων της χώρας. Κανείς αυτή τη στιγμή δεν μπορεί να γνωρίζει πότε και κάτω από ποιες συνθήκες θα ανοίξουν ξανά τα σχολεία. Το βέβαιο είναι ότι η νέα πραγματικότητα που βιώνουμε θα έχει ανυπολόγιστες επιπτώσεις στην εκπαιδευτική διαδικασία, την ψυχολογία των παιδιών αλλά και το βιοτικό επίπεδο των λαϊκών οικογενειών. Είναι πολύ πιθανό η κατάσταση στα σπίτια να δυσκολεύει ακόμα περισσότερο, αφού πολλοί γονείς μπορεί να έχουν μείνει χωρίς μισθό, να δουλεύουν με ελαστικά ωράρια, με εξαντλητικούς ρυθμούς ή ακόμα και να έχουν απολυθεί.

Η ηγεσία του Υπουργείου Παιδείας σαν να ήταν έτοιμη από καιρό, διακηρύσσει την άμεση λειτουργία της εξ αποστάσεως εκπαίδευσης και καλεί, σε πρώτη φάση, σε εθελοντική συμμετοχή τους εκπαιδευτικούς για τηλεμαθήματα της Γ΄ Λυκείου και σταδιακά για τις υπόλοιπες τάξεις. Δηλώνουν ότι μπορούν να χρησιμοποιηθούν Ε-Books, το Φωτόδεντρο και τα Ψηφιακά Διδακτικά Σενάρια για τηλεμαθήματα, ενώ τρεις ψηφιακές πλατφόρμες από τις εταιρείες CISCO, Google και Microsoft-τις οποίες η υπουργός ευχαριστεί ιδιαίτερα-μπορούν να χρησιμοποιηθούν για τα εξ αποστάσεως.

Στο μεταξύ η περιφέρεια Αττικής, βρήκε την ευκαιρία να υλοποιήσει πολιτικές στην κατεύθυνση της αποκέντρωσης και της εμπλοκής δήμων και περιφερειών στην εκπαίδευση. Ανακοίνωσε πρόγραμμα παροχής εξ αποστάσεως εκπαίδευσης για τα παιδιά του δημοτικού και του γυμνασίου και κάλεσε ιδιωτικές εταιρείες να προσφέρουν κατ’ οίκον και εξ αποστάσεως υπηρεσίες και τις οικογένειες και τους μαθητές να κάνουν δηλώσεις συμμετοχής.

Η αλήθεια είναι ότι δεν υπάρχει καμία εκπαίδευση ή εμπειρία για τα εξ΄ αποστάσεως μαθήματα για τη συντριπτική πλειοψηφία των εκπαιδευτικών και των μαθητών, άρα μιλάμε για πειραματισμούς. Πολλοί μαθητές δε διαθέτουν Η/Υ ή σύνδεση στο διαδίκτυο, άρα εκ των προτέρων έχουμε αποκλεισμούς και καταπάτηση των ίσων ευκαιριών μάθησης. Η αδιαφορία και ο πανικός θα κυριαρχήσουν στην ήδη επιβαρυμένη ψυχολογία των παιδιών.

Η εγκύκλιος του Υπουργείου δεν λέει τίποτα νέο και δεν λύνει κανένα πρόβλημα. Αποπνέει ένα πνεύμα επίκλησης του πατριωτισμού των εκπαιδευτικών, περίπου να κάνουν ότι τους κατέβει αξιοποιώντας την ασύγχρονη μέθοδο. Το έγγραφο των οδηγιών – πέρα από τα γνωστά για το Φωτόδεντρο κλπ – δεν έχει τίποτα άμεσα εφαρμόσιμο και αξιοποιήσιμο. Επομένως, περισσότερο λειτουργεί σαν μια κίνηση εντυπωσιασμού, για να βγει το Υπουργείο από την υποχρέωση και να μεταθέσει τις ευθύνες στους εκπαιδευτικούς.

Η κυβέρνηση (και όλες οι προηγούμενες) ευθύνονται για την αδυναμία του εκπαιδευτικού συστήματος να παράγει και να παρέχει οργανωμένα υψηλού επιπέδου λογισμικά, χρήσιμα (και απαραίτητα αυτή τη στιγμή). Ενώ τεράστια πακέτα δαπανήθηκαν για επιμόρφωση, ενώ το αόρατο χέρι της αγοράς λειτουργούσε ανεμπόδιστα στο πεδίο των ΤΠΕ, το τελικό αποτέλεσμα είναι το σημερινό χάος: κανένα οργανωμένο πλαίσιο, δημόσιο λογισμικό στα σπάργανα, υλικοτεχνική υποδομή ανύπαρκτη, διαδικτυακές ταχύτητες για κλάματα. Επιπλέον, η εξ αποστάσεως εκπαίδευση δεν είναι κάτι που αποφασίζεις σε μια μέρα και την επόμενη υλοποιείς. Απαιτεί προετοιμασία, σχεδιασμό, διδακτικούς και μαθησιακούς στόχους, μαθησιακό υλικό, ορισμούς επικοινωνιακών αλληλεπιδράσεων.

Σε συνέχεια της προηγούμενης ανακοίνωσής μας για την εξ αποστάσεως ασύγχρονη εκπαίδευση έχουμε να παρατηρήσουμε τα παρακάτω:

Το Υπουργείο Παιδείας στην εγκύκλιο 39676/Δ2/20-03-2020 αναφέρει:

«Σας διαβιβάζουμε Οδηγίες για την υλοποίηση προγραμμάτων Ασύγχρονης εξ Αποστάσεως Εκπαίδευσης τα οποία μπορούν να χρησιμοποιούνται κατά την περίοδο αναστολής λειτουργίας των μαθημάτων στις σχολικές μονάδες προς όφελος των μαθητών/τριών».

Επομένως, η φράση «μπορούν να χρησιμοποιούνται» δηλώνει ότι η εφαρμογή τους είναι δυνητική και όχι υποχρεωτική.

Επίσης, στο έγγραφο των οδηγιών, στην πρώτη σελίδα, αναφέρεται ότι:

«Η επιλογή της πλατφόρμας που θα αξιοποιηθεί έγκειται στη διακριτική ευχέρεια του/της κάθε εκπαιδευτικού. Σε κάθε περίπτωση οι εκπαιδευτικοί και οι Διευθυντές των σχολικών μονάδων θα υποστηριχθούν για την ψηφιακή πλατφόρμα e-me και για την ψηφιακή πλατφόρμα e-class από τα αντίστοιχα κέντρα εξυπηρέτησης (HelpDesk)».

Επομένως, δεν είναι υποχρεωτικό ένας εκπαιδευτικός να χρησιμοποιήσει κάποια από αυτές πλατφόρμες που προτείνει το Υπουργείο.

Επίσης στην εγκύκλιο του υπουργείου:

«Διαβίβαση οδηγιών για Ασύγχρονη εξ Αποστάσεως Εκπαίδευση» με αριθμό πρωτοκόλλου: 39676/Δ2 και ημερομηνία 20/3/2020 στη δεύτερη παράγραφο αναφέρει:

«Η εξ αποστάσεως διδασκαλία συνιστά το πλέον πρόσφορο μέσο, για να διατηρήσουν οι μαθητές και οι εκπαιδευτικοί μας την επαφή τους με την εκπαιδευτική διαδικασία στις παρούσες έκτακτες συνθήκες που βιώνει  χώρα μας, χωρίς να αποσκοπεί στην υποκατάσταση της δια ζώσης διδασκαλίας  ούτε στην κάλυψη της διδακτέας ύλης.»

Επομένως όχι μόνο δεν είναι υποχρεωτικό να προχωρήσουμε την ύλη μέσω της εξ αποστάσεως ασύγχρονης εκπαίδευσης, αλλά είναι και απαγορευτικό.

Οι εκπαιδευτικοί κάνουμε ότι μπορούμε – και στις σημερινές πολύ δύσκολες συνθήκες – προκειμένου να σταθούμε δίπλα στους μαθητές μας, να ανταποκριθούμε στην ανάγκη επαφής, συνεργασίας, βοήθειας των παιδιών που τόσο πολύ την έχουν ανάγκη αυτή τη στιγμή. Σε αυτή την ανάγκη ανταποκρινόμαστε με όσα μέσα και δυνατότητες διαθέτουμε και όχι στις επικοινωνιακές πολιτικές του υπουργείου. Ωστόσο, οι προσωπικές προσπάθειες των εκπαιδευτικών χρειάζονται ένα σαφές, εφικτό και συγκεκριμένο υποστηρικτικό πλαίσιο για να στηριχθούν, να καρποφορήσουν και να είναι στοιχειωδώς αποτελεσματικές. Η ανυπαρξία ενός τέτοιου πλαισίου σήμερα οδηγεί σε χαοτικές καταστάσεις και αποτελεί πεδίο νέων ανισοτήτων στην πρόσβαση στη γνώση. Η εξ αποστάσεως εκπαίδευση δεν αποτελεί μόνο θέση του Υπουργείου αλλά και του ΟΟΣΑ και της Ε.Ε για την εξοικονόμηση εκπαιδευτικού προσωπικού. Άλλωστε το ΥΠΑΙΘ την χρησιμοποίησε πρόσφατα (πριν την πανδημία) για την κάλυψη κενών σε Νίσυρο και Κάσο.

Γι΄ αυτό λέμε καθαρά γι’ αυτήν την περίοδο:

1. Τονίζουμε ξεκάθαρα ότι οι εγκύκλιοι αυτές δεν έχουν υποχρεωτικό χαρακτήρα για κανέναν εκπαιδευτικό.
2. Σε καμία περίπτωση παρουσία των εκπαιδευτικών στα σχολεία. Κανένας δεν μπορεί να “υποχρεώνεται” είτε να συμμετέχει ως εθελοντής τηλεμαθήματος είτε να παραστεί, με όποια ιδιότητα στα σχολεία, που είναι ουσιαστικά κλειστά.
3. Καμία εμπλοκή άλλων φορέων (πχ δήμων και περιφερειών) ή ιδιωτών στο ζήτημα της παροχής «ασύγχρονης» εκπαίδευσης μέσω διαδικτύου για τους μαθητές. Να απαγορευθούν με παρέμβαση του ΥΠΑΙΘ τέτοιου είδους ενέργειες και πρωτοβουλίες.
4. Όχι στην αξιολόγηση και στο πανοπτικό σύστημα στην εκπαίδευση που επιδιώκει την πλήρη πειθάρχηση δια μέσου της απομόνωσης, της επιτήρησης, του φόβου, της υποτέλειας και της εξατομίκευσης. 
5. Καλούμε τους συναδέλφους να είναι πολύ προσεκτικοί στην όποια επαφή με τους γονείς και τους μαθητές τους. Εφιστούμε την προσοχή στις/στους συναδέλφους μας να είναι προσεκτικοί στην όποια εξ αποστάσεως επικοινωνία τους με τους γονείς για να μην βρεθούν εκείνοι στο τέλος εκτεθειμένοι, προσπαθώντας να πράξουν το καλύτερο για τους μαθητές τους.  Το γεγονός ότι αυτό που περνάμε είναι πρωτόγνωρο και δεν διέπεται από καμία κανονικότητα που ξέραμε στην εργασία μας, πρέπει να μας κάνει πιο προσεκτικούς.
6. Χρησιμοποιούμε την ιστοσελίδα του Συλλόγου για να συλλέξουμε, να προτείνουμε υλικό. Για να προτείνουμε επίσης τρόπους επαφής με τους μαθητές μας και ανταλλαγής υλικού. Χωρίς αυταπάτες για τα όρια αυτής της πρωτοβουλίας. Καλούμε τους συναδέλφους, ιδιαίτερα όσους ήδη έχουν ετοιμάσει κάποιο υλικό, να μας αποστέλλουν στην ηλεκτρονική διεύθυνση του Συλλόγου τις εργασίες τους για να τις αναρτήσουμε στη στήλη «Εκπαιδευτικό υλικό». Το μέιλ του Συλλόγου μας είναι: sillogos.daskalon.glinos@gmail.com Και η σελίδα του Συλλόγου είναι: syllogos-glinos.gr
7. Καλούμε όσους συναδέλφους εφόσον το κρίνουν αναγκαίο να οργανώσουν τη δουλειά τους με τον τρόπο που εκείνοι θεωρούν καταλληλότερο και πιο αποτελεσματικό. Κάθε σχολείο να επιλέξει τα μέσα, τα εργαλεία, τους τρόπους αλλά και το περιεχόμενο που θα αξιοποιήσει γνωρίζοντας καλύτερα τις ανάγκες και τις δυνατότητες των μαθητών της. Σε αυτή την κατεύθυνση μπορούν να αξιοποιηθούν για παράδειγμα, οι ιστοσελίδες των σχολείων, οι ιστοσελίδες των τάξεων, η επικοινωνία με email κλπ. Καμία αυταρχική παρέμβαση της διοίκησης δεν θα γίνει αποδεκτή.
8. Πρέπει να επισημάνουμε ότι τίποτα δεν μπορεί να υποκαταστήσει τη ζωντανή εκπαιδευτική διαδικασία σε ανοιχτά σχολεία. Σε καμία περίπτωση δεν πρέπει να θεωρηθεί ότι η εξ αποστάσεως εκπαίδευση μπορεί να αξιοποιηθεί για κάλυψη της ύλης. Αυτό που χρειάζεται αυτή τη στιγμή είναι να κρατήσουν τα παιδιά μια επαφή με δημιουργικές μορφωτικές δράσεις, με το σχολείο και τη μαθησιακή διαδικασία.
9. Είναι σαφές ότι κανείς δεν μπορεί αυτή τη στιγμή να μιλήσει για κάλυψη της ύλης. Όταν ανοίξουν τα σχολεία θα είμαστε σε θέση να συζητήσουμε μια σειρά μέτρα, ανάμεσα στα οποία θα είναι και η δραστική μείωση της ύλης.

Παρ όλα αυτά θα πρέπει να έχουμε στο μυαλό μας ότι πολλές οικογένειες δεν έχουν internet στο σπίτι παρά μόνο σε κάποιο κινητό, καθώς επίσης δεν έχουν και υποδομές όπως κάμερα, μικρόφωνα κ.λπ. Το ίδιο αντιμετωπίζουμε και εμείς ως εκπαιδευτικοί, κάτι που δημιουργεί τεράστια προβλήματα για εξειδικευμένες μορφές επικοινωνίας. Ό,τι κάνουμε, λοιπόν, θα πρέπει να το κάνουμε με προσοχή, με τα μάτια στραμμένα στο σύνολο των μαθητών μας και των λαϊκών οικογενειών τους χωρίς να εντείνουμε τους ταξικούς φραγμούς που ήδη υπάρχουν.

Συναδέλφισσες, συνάδελφοι,

Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι αυτό που συμβαίνει μέσα στην τάξη είναι μοναδικό και αναντικατάστατο, δεν είναι μια μονοδιάστατη μετάδοση πληροφοριών ή μια αλληλουχία διδακτικών για τη μετάδοση δεδομένων αλλά είναι μια πολυδιάστατη διαδικασία αλληλεπίδρασης και κοινωνικής σχέσης. Γι΄ αυτό μέσα στην τάξη μπορούν να πραγματοποιούνται παιδαγωγικά θαύματα που διαμορφώνουν συνειδήσεις και στάσεις ζωής. Γι΄ αυτό καμιά τεχνική διαδικασία εξ αποστάσεως δεν μπορεί να υποκαταστήσει την παιδαγωγική επίδραση της ζωντανής εκπαιδευτικής λειτουργίας.

Η κρίση της πανδημίας είναι μια χρυσή ευκαιρία για τις κυρίαρχες δυνάμεις να προχωρήσουν σε ριζικές αναδιαρθρώσεις. Εμείς πρέπει να διατυπώσουμε τις νέες διεκδικήσεις μας, να αναζητούμε νέους τρόπους επικοινωνίας, δημιουργίας, έκφρασης, συλλογικής δράσης. Νέους τρόπους επικοινωνίας και επαφής με τους μαθητές μας και τις οικογένειές τους. Για να τους στηρίξουμε σε αυτές τις δύσκολες ώρες. Δεν λειτουργούμε με πνεύμα ομοψυχίας και συναίνεσης με τις δυνάμεις εκείνες που εδώ και δεκαετίες εργάζονται για τη διάλυση της δημόσιας παιδείας, της δημόσιας υγείας, για την κατάργηση κοινωνικών και εργασιακών δικαιωμάτων. Συνεχίζουμε να αγωνιζόμαστε και να διεκδικούμε, στηρίζουμε τον καθημερινό σκληρό αγώνα αλλά και τις διεκδικήσεις των υγειονομικών για δημόσιο σύστημα υγείας. Στεκόμαστε όρθιοι, δημιουργικοί και αλληλέγγυοι, ώστε να επιστρέψουμε σύντομα στις τάξεις μας.